دعوای خلع ید
هر گاه مال غیر منقول توسط ثالث به صورت غیر قانونی تصرف گردد مالک می تواند به طرفیت متصرف غیر قانونی اقدام به طرح دعوای خلع ید نماید و از دادگاه رفع تصرف و تحویل ملک را تقاضا نماید.
با توجه به اینکه دعوای خلع ید فرع بر مالکیت است برای طرح این دعوا نباید اصل مالکیت خواهان محل نزاع باشد. و در صورتی که مالکیت محل نزاع بوده و اظهارات خواهان نوعی ادعای مالکیت باشد و دلایل و مدارک کافی جهت اثبات مالکیت خود نداشته باشد و احراز این ادعا نیازمند رسیدگی جداگانه باشد دعوای خلع ید به تنهایی قابلیت استماع ندارد.
دعوای خلع ید دارای دو رکن منحصر به خود است که باید ادله تشکیل دهنده آن توسط خواهان به دادگاه ارائه و توسط محکمه محرز گردد.
1-اثبات مالکیت خواهان؛
2-اثبات تصرفات غیر قانونی فعلی خوانده بر مال غیرمنقول؛
لذا خواهان باید ضمن اثبات مالکیت خود، تصرفات غیر قانونی فعلی خوانده را نیز اثبات نماید.
لازم به توضیح است که دعوای خلع ید، دعوایی مالی است و با عنایت به غیر منقول بودن مال بر مبنای ارزش معاملاتی املاک در هر منطقه اخذ می شود.