جرم سقط جنین
قانون مجازات اسلامی سقط جنین را در مواد مختلفی جرم انگاری نموده است که این امر نشان از اهمیت داشتن این جرم از منظر شرع و قانون می باشد. به طور کلی می توان گفت که سقط جنین عملی است که هم می تواند توسط دیگران صورت پذیرد و هم توسط خود مادر!
سقط جنین توسط دیگران:
بر اساس ماده 622 قانون مجازات اسلامی: ((هرکس عالماً عامدً به واسطه ضرب یا اذیت و آزار زن حامله، موجب سقط جنین وی شود علاوه بر پرداخت دیه یا قصاص حسب مورد به حبس از شش ماه تا یک سال و نیم محکوم خواهد شد)). این ماده قانونی به جرم سقط جنین توسط دیگران اشاره دارد. به این نحو که فرد مجرم باید حتماً از باردار بودن زن آگاه بوده و از روی عمد به واسطه ضرب و جرح یا آزار و اذیت موجب سقط جنین وی شود.
بر اساس ماده 623 قانون مجازات اسلامی: ((هرکس به واسطه دادن ادویه یا وسایل دیگری موجب سقط جنین زن گردد به شش ماه تا یک سال حبس محکوم می شود و اگر عالماً و عامداً زن حامله ای را دلالت به استعمال ادویه یا وسایل دیگری نماید که جنین وی سقط گردد به حبس از سه تا شش ماه محکوم خواهد شد مگر اینکه ثابت شود این اقدام برای حفظ حیات مادر می باشد و در هر مورد حکم به پرداخت دیه مطابق مقررات مربوط خواهد بود)). در این ماده مقرر شده است: که دادن هر نوع مواد خوراکی، مواد و وسیله ای به زن باردار که موجب سقط جنین وی شود، در صورتی جرم است که شخص خاطی (مجرم) علم وآگاهی نسبت به باردار بودن زن داشته باشد. در این حالت شخص خاطی علاوه بر تحمل مجازات حبس تعزیری، محکوم به پرداخت دیه جنین نیز می شود اما اگر شخص مزبور با اطلاع از باردار بودن زن صرفاً به راهنمایی وی جهت سقط جنینش اکتفاء نماید، در این صورت فقط باید مجازات حبس تعزیری را تحمل نماید و دیگر محکوم به پرداخت دیه جنین نمی شود بلکه خود مادر باید دیه جنین را بپردازد. نکته حائز اهمیت در این ماده این است که اگر اقدامات فوق نظیر دراختیار قرار دادن ادویه یا وسایل، راهنمایی به استفاده از ادویه یا وسایل اسقاط جنین برای حفظ حیات مادر ضروری باشد در این صورت فرد خاطی دیگر مجازات کیفری حبس بر او بار نمی شود و صرفاً باید مطابق مقررات دیه پرداخت نماید.
بر اساس ماده 624 قاون مجازات اسلامی: ((اگر طبیب یا ماما یا دارو فروش و اشخاصی که به عنوان طبابت یا مامایی یا جراحی یا دارو فروشی اقدام می کنند وسایل سقط جنین فراهم سازند و یا مباشرت به اسقاط جنین نمایند به حبس از دو تا پنج سال محکوم خواهند شد و حکم به پرداخت دیه مطابق مقررات مربوط صورت خواهد پذیرفت)). در این ماده اشخاصی که به مناسبت شغلشان وسایل سقط جنین را آماده یا خودشان به عمل سقط جنین مبادرت می ورزند از منظر قانونگذار باید مجازات سنگین تری را تحمل نمایند، به نحوی که صرف فراهم کردن وسایل اسقاط جنین مطلقاً جرم است! حتی اگر این وسایل موجب سقط جنین هم نشوند، امّا اگر همین اشخاص نام برده در ماده مزبور مبادرت به سقط جنین نمایند در صورتی مشمول مجازات این ماده می شوند که حتماً عمل آنها منجر به سقط جنین گردد.
سقط جنین توسط خود مادر:
بر اساس ماده 718 قانون مجازات اسلامی: ((هرگاه زنی جنین خود را، در هر مرحله ای که باشد، به عمد، شبه عمد یا خطاء از بین ببرد، دیه جنین حسب مورد توسط مرتکب یا عاقله او پرداخت می شود)).
((تبصره_ هرگاه جنینی که بقای آن برای مادر خطر جانی دارد به منظور حفظ نفس مادر سقط شود، دیه ثابت نمی شود)).
بنابراین هرگاه مادر در موارد غیرقانونی خودش مرتکب سقط جنین شود مجازات تعزیری بر وی بار نمی شود و تنها باید دیه جنین خویش را بپردازد، همچنین از دیه ای که می پردازد نیز ارث نمی برد اما اگر بقای جنین برای سلامت نفس و جان مادر خطر داشته باشد و متعاقباً مادر مبادرت به سقط جنین نماید، در این صورت نتها مجازات تعزیری ندارد بلکه مسئولیت پرداخت دیه نیز از جانب مادر ساقط می شود.
اما بر اساس ماده واحده سقط درمانی: ((سقط درمانی با تشخیص قطعی سه پزشک متخصص و تایید پزشکی قانونی مبنی بر بیماری جنین که به علت عقب افتادگی یا ناقص الخلقه بودن موجب حرج مادر است و یا بیماری مادر که با تهدید جانی مادر توأم باشد قبل از ولوج روح (چهار ماه) با رضایت زن مجاز می باشد و مجازات و مسئولیتی متوجه پزشک مباشر نخواهد بود. متخلفین از اجرای مفاد این قانون به مجازات های مقرر در قانون مجازات اسلامی محکوم خواهند شد)). پس در صورت فراهم بودن شرایط ماده قانونی سقط درمانی، اگر سقط جنین بر اساس این شرایط صورت بگیرد هیچ گونه مسئولیتی متوجه مادر یا پزشک مزبور نخواهد بود.
امیدواریم که توانسته باشید در مطالب مزبور پاسخ سوالات و ابهامات خود را درخصوص عمل سقط جنین دریافت کرده باشید، در غیر این صورت شما می توانید از طریق تماس تلفنی با گروه مشاورین و وکلای دادبان ضمن دریافت مشاوره، پاسخ سوالات خود را در زمینه های مختلف حقوقی و کیفری دریافت کنید.